Kapaanvraag Fontys campus Rachelsmolen

Het advies luidt: positief

Het betreft de kap en compensatie van 30 bomen om de realisatie mogelijk te maken van herontwikkeling van de Fontys Hogeschool locatie Rachelsmolen.

Aanleiding

Fontys Hogeschool is hun locatie Rachelsmolen aan het vernieuwen. In 2019 respectievelijk 2020 zijn een nieuwe parkeergarage en onderwijsgebouw in gebruik genomen (R9 en R10 in afbeelding 1). Ook is het huidige gebouw R1 gesloopt, en komen er nog 3 gebouwen bij (te zien in afbeelding 2):

R11: gebouw met centrale voorzieningen voor de campus

R12 : onderwijsgebouw voor praktijkonderwijs

R13 : onderwijsgebouw

Het eindbeeld is te zien in het volgende filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=XpGHv50T9eU

Trefpunt Groen Eindhoven was in het plan positief over de volgende punten:

• Voor een groot deel van de campus is een nieuw groenplan ontwikkeld, waarbij de landschapsarchitect aansluiting heeft gezocht met het Dommeldal. De hekken om de campus zullen weggehaald worden, waardoor het terrein ruimtelijker zal ogen en toegankelijker zal worden.
• Er worden meerdere wadi’s aangelegd op het terrein, waar het hemelwater van de gebouwen naartoe wordt geleid. Zo blijft water behouden op het terrein, wordt het riool ontlast, en zal beplanting weerbaarder zijn tijdens periodes van droogte.  
• Ook binnen in de nieuwe gebouwen zullen bomen verwerkt worden. Zo kan zelfs in gebouwen luchtverversing plaatsvinden. Ook zal het groen een positief effect hebben op de concentratie en leerprestaties van de leerlingen.
• Rondom de nieuwe parkeergarage is veel nieuw groen toegepast om het gebouw uit het zicht te onttrekken, zowel als om de hoge concentratie fijnstof zoveel mogelijk af te vangen.
• De boom-hoofdstructuur rondom de campus en de noord-zuid verbinding van bomen midden over de campus, wordt niet onderbroken. Dit zijn belangrijke verbindingen die vleermuizen en vogels volgen tijdens hun migraties door de stad.  
• Gebouw R10 heeft een groen/blauw dak gekregen, en gebouw R12 en R13 worden voorzien van zonnepanelen.
• In overleg met TGE gaat Fontys faunavoorzieningen plaatsen voor vogels en vleermuizen aan de bestaande gebouwen.

• 

Afb 1 en 2: Huidige en nieuwe situatie

Voor de herbouw moeten 30 bomen gekapt worden, en 23 bomen herplant op een nieuwe locatie binnen het terrein. Er zullen 80 nieuwe bomen en 120 heester geplant worden. Hieronder een overzicht van de te behouden, verplaatsen en te kappen bomen (afbeelding 3), en een afbeelding met de nieuwe situatie (afbeelding 4).

 

Advies

Over het geheel genomen gaat de natuur erop vooruit in het huidige plan. Het zal functies uitoefenen als verkoeling, waterbuffering, het ondersteunen van fauna en biodiversiteit, rust en recreatie, het versterken van het landschap en verversen van de lucht. TGE is daarom positief over het plan.

Wel willen wij nog enkele adviezen meegeven:

• Sommige bomen die in het rapport worden ingeschat als “goed verplantbaar”, worden toch niet verplant. Bijvoorbeeld de 6 sierperen Pyrus Calleryana ‘chanticleer’. Hiermee gaan 6 bloemrijke bomen verloren. We adviseren de verplanting van deze bomen te heroverwegen, of ervoor te zorgen dat er bloemrijke soorten voor terug komen. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld lijsterbes (Sorbus).

• Inheemse bomen en struiken verdienen ondersteuning vanwege hun meerwaarde voor inheemse insecten en vogels, waarmee zij gemeenschappelijk zijn ontwikkeld. Zo kan bijvoorbeeld het amerikaans krentenboompje vervangen worden door een mispel of gewone vogelkers (Prunus padus).

• Het zou mooi zijn als de gekapte bomen na hun leven nog dienst kunnen blijven doen op de campus. Als afbakening van wandelpaden,  of verwerkt in het groenplan als bank of insectenhotel. Ook is het mogelijk om het dode hout op het dak te leggen als ballast. Dood hout ondersteunt veel insecten, die weer als voedsel dienen voor vogels en vleermuizen.  

• Het dak van R11 heeft nog geen invulling. Doordat het een relatief laag gebouw is, zullen de andere gebouwen uitkijken op het dak van R11. Ons inziens zou het geweldig zijn om hier daarom een groen dak te creëren. Vanwege de bloemen, de aantrekkende werking van insecten, die op hun beurt weer vogels en vleermuizen aantrekken, zal er altijd iets te zien zijn. Zijn er financiële overwegingen om geen groen dak te realiseren, verrijk het dan met puin, kiezels, en/of dood hout als ballast. Een dergelijk substraat creëert nieuwe biotopen wat ook insecten aan zal trekken, en waar op den duur mossen en planten op zullen groeien.

• Door de veranderingen van bebouwing, verharding en nutsvoorzieningen treden veranderingen op voor de bestaande bomen en hun groeiplaats. Fontys wil graag zijn best doen om de bestaande bomen in te passen in het ontwerp. Voor de verharding rond en naar de nieuwe bebouwing is het wellicht mogelijk om de verhardingsconstructie bij de bomen aan te passen aan de aanwezige wortels. We adviseren daarom om een Boom Effect Analyse te laten doen voor de bomen rondom de nieuwe bebouwing, of waar nutsvoorzieningen worden aangelegd. Bij een BEA kan ook geadviseerd worden over boombescherming tijdens de uitvoering.

Conclusie

Trefpunt Groen Eindhoven staat positief tegenover de voorgenomen kap en compensatie bij Fontys locatie Rachelsmolen. Wel vragen wij de verplant van 6 sierperen te heroverwegen, enkele uitheemse soorten te vervangen door inheemse soorten, en de te kappen bomen nog zoveel mogelijk te verwerken in het nieuwe plan, zodat zij na hun dood nog dienst kunnen doen als grondstof/ bouwstof/ voedingsstof. Ten slotte adviseren we een Boom Effect Analyse te laten doen voor de bomen rondom de nieuwe bebouwing en nieuwe nutsvoorzieningen.