Kapadvies Kosmoslaan

Het advies luidt: positief, mits Het betreft de kap van 90 bomen in de Kosmoslaan aan de rand van buurt Luytelaer (Woensel-Noord). Reden voor de kap is drieledig. Ten eerste wordt de kap voorgesteld in het kader van revitalisatie van de Kosmoslaan. Ten tweede ambieert de gemeente om de laan beter aan te laten sluiten op de Dommelvallei. Derde en laatste aanleiding voor kap is herinrichting van de Kosmoslaan die gewenst is vanwege het omvormen naar een 30 km/u zone.

Aanleiding

In de huidige situatie is er langs de Kosmoslaan een laanstructuur te vinden. Aan de oostzijde staan de bomen grotendeels in de berm en deels in verharding. Aan de westkant staan alle bomen in de verharding. De vitaliteit van de bomen laat te wensen over. In het bomenonderzoek van Cobra wordt geadviseerd 65 bomen, met name de esdoorns langs de rijbaan, door hun slechte of matige vitaliteit niet in te passen in het nieuwe ontwerp. Daarbij verwachten ze dat de rest van de esdoorns gezien de groeiplaatsomstandigheden ook niet de voor de soort normale omvang zullen bereiken. Naast de vitaliteit van de bomen ambieert de gemeente om landschappelijke redenen de laanstructuur niet te behouden / terug te brengen. De wens is om de overgang tussen de stedelijke westzijde en de landschappelijke oostzijde te verzachten middels het aanplanten van groepjes nieuwe bomen en stroken met laagblijvende heesters, kruiden en lang gras. Trefpunt Groen Eindhoven is gevraagd om advies uit te brengen over deze voorgenomen kap en herinrichting. Situatie Kosmoslaan

Herinrichting

De gemeente is voornemens alle 90 esdoorns te kappen en de Kosmoslaan volledig her in te richten. De laanstructuur zal plaats maken voor groepjes bomen en beplantingsstroken met laagblijvende heesters, kruiden en lang gras. Onderstaande motivatie/planbeschrijving is afkomstig uit de plantoelichting van de gemeente Eindhoven. “De wens is de overgang tussen de stedelijke westzijde en de landschappelijke oostzijde van de Kosmoslaan te verzachten. Een laan vormt daarin een te harde afscheiding. … Door in de herinrichting nieuwe bomen te plaatsen op strategische wijze, aansluitend op (de bomen in) het bestaande landschap kan dit worden bereikt. Ook is rekening gehouden met zichtlijnen naar bijzondere landschapselementen, zoals door geen bomen te plaatsen rondom de monumentale zomereik. Aan de westzijde van de rijbaan grenzend aan de tuinen is gekozen geen bomenrij te plaatsen. De tuinen van de huizen zijn behoorlijk groen! Door er geen bomen voor te plaatsen zullen deze beter tot hun recht komen in het straatbeeld. Aan deze zijde langs de rijbaan komt wel een beplantingsvak over bijna de gehele lengte van de straat met laagblijvende heesters. … Aan de andere zijde (oostzijde) zal juist een natuurlijke sfeer worden gecreëerd door kruidenmengsel/lang gras aan weerszijde van het fietspad aan te brengen met op enkele plaatsen bomen en heesters”. In totaal komen er slechts 10 bomen terug in de Kosmoslaan. ‘Slechts’, aangezien er 90 esdoorns verdwijnen. De nieuwe aanplant bestaat uit diverse soorten waaronder; Noorse esdoorn, zwarte els, goude els, witte abeel, Canadese populier, moeraseik en schietwilg. Naast bomen worden 11 heesters aangeplant. De volgende soorten zijn voorgesteld; gewone kardinaalsmuts, hazelaar, wilde gagel en boswilg, De beplantingsstroken zullen worden aangeplant met kruiden, lang gras en soorten zoals struikwilg, herfstanemoon en ganzerik.

Afweging

Kap

Tijdens een locatiebezoek zijn de bomen in de Kosmoslaan beoordeeld. Het overgrote deel van de esdoorns heeft een slechte tot matige vitaliteit. Dit blijkt tevens uit het eerdere onderzoek van Cobra. Volgens hen hebben de bomen moeite om tot volle wasdom te komen omdat de groeiplaatsen niet optimaal zijn. Dit is goed te zien aan de vaak erg oppervlakkige beworteling. Toch hebben de bomen een toekomstverwachting van meer dan 15 jaar. Echter zullen ze nauwelijks in omvang toenemen waardoor de bomen zich niet zullen ontwikkelen tot gezonde laanbeplanting met bijbehorende natuur- en milieuwaarde. Zelfs met groeiplaatsverbetering zal het gewenste eindbeeld naar verwachting niet bereikt worden. Naast de vitaliteit van de bomen is de aandacht van Trefpunt Groen Eindhoven uitgegaan naar het mogelijke gebruik van de Kosmoslaan als vliegroute voor vleermuizen. Deze volgen vaak bomenrijen die lopen van verblijfsplaatsen (zoals Eckartdal) naar foerageerplaatsen (zoals het Dommeldal). Maart 2017 heeft Cobra een Quickscan uitgevoerd naar de natuurwaarden in de Kosmoslaan. Hieruit kan geconcludeerd worden dat noch de vliegroutes, noch de verblijfs- en foerageergebieden van de vleermuizen in het gebied aangetast zullen worden door kap van de esdoorns in de Kosmoslaan. Het parkachtige deel ten oosten van de Kosmoslaan wordt weliswaar gebruikt als foerageergebied voor vleermuizen, echter maken de vleermuizen gebruik van de rand van het bosperceel parallel aan de Kosmoslaan als vliegroute naar dit foerageergebied. Hier staan immers de hoogste bomen die vleermuizen kiezen voor het uitzetten van hun route. Daar waar de bosrand ten oosten van de Kosmoslaan gehandhaafd blijft, en dus ook de functionaliteit van de vliegroute, zal er geen conflict optreden met de Wet natuurbescherming. Gelet op de vitaliteit van de bomen en op het resultaat dat de bomenrij niet als vliegroute wordt gebruikt door vleermuizen is kap van de esdoorns in de Kosmoslaan gerechtvaardigd.

Herinrichting

Het opheffen van de laanstructuur om de overgang tussen de stedelijke westzijde en de landschappelijke oostzijde te verzachten is vanuit landschappelijk oogpunt begrijpelijk. Vanuit Trefpunt Groen Eindhoven is er in principe geen bezwaar tegen deze herinrichting zonder laanstructuur. Trefpunt Groen Eindhoven staat overwegend positief tegenover het herinrichtings plan. Het gekozen assortiment aan bomen en heesters is grotendeels inheems wat past bij de omgeving van de Kosmoslaan. Door het plaatsen van de bomen in de ruime beplantingsstroken krijgen de nieuwe bomen bovendien een goede groeiplaats waarmee ze veel meer kans hebben om uit te groeien dan de huidige esdoorns. Als voorwaarde voor de meer open inrichting van de Kosmoslaan stelt Trefpunt Groen Eindhoven dat de herinrichting naast landschappelijke waarde ook iets op moet leveren qua natuurwaarden. Vanuit dit oogpunt laat Trefpunt Groen Eindhoven namens haar aangesloten groepen de volgende opmerkingen na ten aanzien van het plan.

Opmerkingen

1. Omwille van het versterken van de biodiversiteit en de seizoensbeleving ziet Trefpunt Groen Eindhoven graag de volgende soorten terug in het herinrichtingsplan. Beplanting: - Sleedoorn (Prunus Spinosa); eerste bloeier voorjaar en insectenplant - Vuilboom (Rhamnus frangua), ook wel Sporkehout genoemd; bijenplant. - Meidoorn (Crataegus monogyna); bloeit na sleedoorn, is vruchtdrager en staat al in een groep op hoek Kosmoslaan-Soeterbeekseweg (ca. 20 jaar oud) bij de poel aldaar. - Vlier (Sambucus nigra); bloeit na de meidoorn, insectenplant en vruchtdrager.
2. Trefpunt Groen Eindhoven staat positief tegenover het inzaaien van een kruidenmengsel ten behoeve van insectenbiodiversiteit. Gelet op de dramatische terugloop van insecten zijn dergelijke inrichtingsmaatregelen van groot belang. Trefpunt Groen Eindhoven wil hieraan toevoegen dat het voor vlinders van groot belang is dat er niet alleen gezorgd wordt voor nectarbronnen, maar ook voor waardplanten ten behoeve van de voortplanting.
3. Trefpunt Groen Eindhoven heeft twijfels bij de aanplant van Gagel (Myrica) in de Kosmoslaan. Deze plant dient voor optimale groei met de wortels constant in een vochtige omgeving te staan anders kwijnt hij langzaam weg. TGE vermoed dat deze vochtige omgeving hier niet te garanderen is. Advies: Gagel vervangen door een beter passende soort.
4. Trefpunt Groen Eindhoven ziet graag een ondiepe ‘soepbord’ poel terugkomen in het plan t.b.v. amfibieën in het gebied. Een geschikte plek zou zijn aan de oostzijde van de Kosmoslaan ter hoogte van huisnummer 17.

Conclusie

De keuze voor kap van de esdoorns bij de herinrichting van de Kosmoslaan is gezien de vitaliteit en toekomstverwachting van de bomen gerechtvaardigd. Het opheffen van de laanstructuur om middels groepjes nieuwe bomen en beplantingsstroken de overgang tussen de stedelijke westzijde en de landschappelijke oostzijde te verzachten is vanuit landschappelijk oogpunt begrijpelijk. Trefpunt Groen Eindhoven staat positief tegenover dit herinrichtingsplan mits bovenstaande opmerkingen ter vergroting van de natuurwaarde worden overgenomen. Joop van Hout en Lieke Stoffelen