Kapadvies Rode Kruislaan
Het advies luidt: positief
Aanleiding
In de Rode Kruislaan (tussen de buurt Woenselse Heide en het Henri Dunantpark) staan 221 smalbladige essen. Het gros van de essen is aangetast door de essentaksterfte waarmee de beplanting zich naar verwachting nooit zal kunnen ontwikkelen tot een gezonde laanbeplanting met een voor de soort normale omvang. Om deze reden wil de gemeente Eindhoven het groen en de bomen renoveren waarmee de Rode Kruislaan zich kan ontwikkelen tot een gezonde groene laan. Onderstaan een beeld van de huidige conditie en verschijningsvorm van de essen.
In totaal worden 161 essen gekapt voor van de renovatie. De kaptekening is hier te downloaden. Het plan bestaat uit het vervangen van 3 van de 4 rijen essen. De bomenrij aan de kant van het Henri Dunantpark is nog in voldoende conditie. Hier worden alleen de slechtste exemplaren vervangen en deels nieuwe bomen geplant. Voor de andere 3 rijen wordt een nieuwe boomstructuur gerealiseerd, inclusief verbeterde groeiplaatsinrichting. Download het voorlopig ontwerp voor de Rode Kruislaan (pdf, 600 kB)
Afweging
Trefpunt Groen Eindhoven is bekend met de slechte conditie van de essen in de Rode Kruislaan. Desalniettemin heeft Trefpunt Groen Eindhoven de situatie in ogenschouw genomen om tot een advies te komen ten aanzien van de voorgenomen kap en renovatiewerkzaamheden. Voor deze veldinspectie hebben we tevens twee deskundigen betrokken uit aangesloten groepen (KNNV en Stichting Stadsnatuur).
De 161 essen vertonen alle kenmerken die toe te schrijven zijn aan de essentaksterfte. Deze boomziekte wordt veroorzaakt door een schimmel met de naam Hymenoscyphus fraxineus (vals essenvlieskelkje).
De Hymenoscyphus fraxineus is een schimmelsoort die als saprofyt op afgevallen bladstelen van de es leeft. De schimmel tast de es aan (van blad tot cambium). Dit leidt tot verstoring van de sapstroom wat zichtbaar wordt door verdord blad in de kroon van aangetaste essen in de loop van het groeiseizoen en afsterving van twijgen of zelfs delen van de kroon. Kenmerkend zijn ook de langgerekte afgestorven plekken in de bast rondom de aanzet van geïnfecteerde twijgen en de karakteristieke bruinverkleuring van afgestorven twijgen. Over het algemeen is er sprake van voortgaande taksterfte waardoor een steeds groter deel van de boom afsterft. Ook bestaat er geen behandeling waarmee aangetaste bomen kunnen worden genezen.
In de Rode Kruislaan is het overgrote deel van de essen zichtbaar aangetast door de essentaksterfte. Tevens zijn de groeiomstandigheden beperkt door slechte groeiplaatsen. Herstel van de aangetaste essen is niet meer te verwachten. Opvallend is het verschil tussen de rij essen aan de kant van het Henri Dunantpark en de drie rijen essen hier links van. De essen aan de kant van het park verkeren duidelijk in een betere conditie. Deze bomen hebben ook een langere levensverwachting gekregen door de boomdeskundigen van bureau Cobra die de bomen heeft onderzocht. Klaarblijkelijk hebben de betere groeiplaatscondities van deze rij bomen een positief effect gehad op de weerbaarheid van de bomen tegen de essentaksterfte. Het voornemen is om de essen langs het Henri Dunantpark, meest oostelijke rij, te laten staan (met uitzondering van enkele slechte exemplaren. Trefpunt Groen Eindhoven ondersteunt deze werkwijze. Het laten staan van essen die nog voldoende gezond kroondeel hebben is immers van groot belang voor de overleving van de soort. De gewone es is inheems in Nederland en van grote waarde voor de biodiversiteit; ca. 100 soorten planten, mossen en insecten zijn specifiek afhankelijk van de es.
Gelet op het stadium van aantasting, de conditie en de levensverwachting van de 161 aangetaste essen ondersteunt Trefpunt Groen Eindhoven het besluit om de Rode Kruislaan te renoveren en een nieuwe boomstructuur te realiseren, inclusief verbeterde groeiplaatsinrichting.
Compensatie
Herplant vindt plaats in de vorm van 173 bomen, waarvan 88 stuks in brede groenstroken aan weerszijden van de weg, 56 stuks in de tussenbermen en 29 stuks als accentbomen nabij de hoeken met zijstraten. Het sortiment wordt in samenspraak met bewoners vastgesteld. Een voorstel is op de ontwerptekening (pdf, 1.5MB) aangegeven. Waar mogelijk wordt onthard en extra groen aangelegd. Herplant zal gepaard gaan met het verbeteren van de groeiplaatsen om gezondere en weerbaardere bomen te kunnen garanderen. De buitenste rij bomen zal worden aangeplant in groenstroken en zijn van de soort Zelkova serrata Green Vase (boom uit iepenfamilie). De bomen in de tussenbermen zullen van een kleinere grootte zijn, beter passend bij de groeiplaatsen die ter plaatse gerealiseerd kunnen worden. Voor de accentbomen zal gekozen worden uit drie verschillende soorten. Per plek 1 soort waarmee de kruisingen elk hun eigen identiteit en herkenbaarheid krijgen. Met de te behouden essen meegerekend zal de Rode Kruislaan straks gesierd worden door 6 verschillende soorten bomen. Het bomenbestand wordt hiermee veerkrachtiger tegen ziekten, plagen en extreme weersomstandigheden.
Conclusie
Gelet op de aantasting door de essentaksterfte is het een terechte keuze de boomstructuur op de Rode Kruislaan te renoveren. Op deze manier kan de Rode Kruislaan zich op termijn herstellen tot een gezonde groene laan. Trefpunt Groen Eindhoven staat positief tegenover de voorgenomen kap en compensatie.
Joop van Hout en Lieke Stoffelen