Reactie op bestemmingsplan Land Forum

Aanleiding

In 2011 is het besluit genomen om de verschillende regionale politiekorpsen samen te voegen tot het korps Nationale Politie. In 2019 is, in samenwerking met de gemeente Eindhoven, gestart met een marktscan naar potentieel geschikte locaties. Op basis van deze marktscan en een kwalitatieve analyse heeft de politie een voorkeur uitgesproken voor het perceel Land Forum. Na een inpassingsstudie is geconcludeerd dat het perceel geschikt is voor het beoogde programma.

De politie is voornemens de locatie Land forum te ontwikkelen tot een multifunctionele politielocatie waar diverse eenheden en faciliteiten zullen worden gehuisvest. Denk aan een ME-opkomstlocatie, opleidings- en trainingscentra, een cellencomplex, een lab ten behoeve van forensische opsporing et cetera.

plangebied

Het plangebied is onderdeel van de wijk Meerhoven. Aan de zuidzijde wordt het gebied begrensd door de Meerhovendreef, aan de noordzijde door bebossing en de kruising tussen de Sliffertsestraat en het fietspad. Het plangebied heeft een omvang van circa 10 hectare.

Het plangebied wordt in de huidige situatie voornamelijk gebruikt voor (semi-)agrarische doeleinden. Desalniettemin heeft de locatie al vanuit het bestemmingsplan Meerhoven de bestemming “Kantoren en Regionale voorzieningen” meegekregen.

Het gebied wordt in de richting noord-zuid doorkruist door de Sliffertsestraat. Aan de Sliffertsestraat zijn nog enkele woonpercelen gelegen. Tegen de A2 ligt een volkstuinencomplex. In de richting oost-west loopt de (Oude) Rundgraaf dwars door het plangebied heen. Dit betreft een A-watergang in beheer van Waterschap De Dommel dat de wijk Meerhoven met het Beatrixkanaal verbindt. Het noordelijk deel van het plangebied bevat een kleinschalig bos.

Afweging

In het nieuwe bestemmingsplan is er een deel “Groen” bestemd, een deel “Bos”, en het overige deel “Maatschappelijk – Politie” (zie afbeelding 3). Daarbinnen is een gebied gereserveerd voor de verlegging van de Sliffertsestraat (horizontale arcering). Deze wordt verlegd naar de westelijke rand van het ontwikkelgebied. De oude Rundgraaf is onduidelijk in de weergave van het nieuwe bestemmingsplan. Er is echter wel aangegeven dat het zijn functie als A-watergang behoudt. De positie mag indien gewenst aangepast worden.

Hieronder beschrijven wij welke passages van belang zijn voor TGE, wat wij missen, en geven we adviezen voor verbetering van het plan en voor de uitwerkingen.

Uitgangspunten en randvoorwaarden

Door de gemeente zijn er ruimtelijke kaders en ambities omschreven voor de locatie. Hier volgen enkelen die van belang zijn voor TGE:

• Er komt een groene zone tussen Grasrijk en Land Forum. Zo wil men de identiteit van Meerhoven, een wijk ingebed in het Kempische landschap, behouden. Meerhoven werd gerealiseerd in een open bos op een zodanige manier dat op elke plek het ‘wonen en werken in een bossfeer’ voelbaar moest zijn.
• Er komt een hoogteaccent aan de zuidzijde van Land Forum. Hier zal hoger gebouwd worden (tot 45 meter) dan in de rest van Meerhoven toegestaan is (tot 15 meter). Door deze keuze zal er meer ruimte op maaiveld over blijven om te vergroenen.

Wat betreft de ambities wordt er aangegeven dat er voor begrenzingen wordt ingezet op landschappelijke elementen (in plaats van hekken), dat er duurzame gebouwen komen die groene gevels integreren in een groene omgeving, dat robuuste beplanting nodig is om hittestress te voorkomen, en dat groen ook wordt ingezet om de luchtkwaliteit op orde te houden.

• TGE kan zich vinden in de gestelde ambities.

Cultuurhistorie

Hoewel het bestemmingsplan aangeeft dat de huidige ligging van de Sliffertsestraat nog cultuurhistorische waarde heeft, geeft het document geen blijk van kennis van overige cultuurhistorisch waardevolle elementen. In het RAAP rapport van 2020 zijn meer elementen aangegeven, zoals het pad ten zuiden van het bosgebiedje. Deze heeft een “zeer hoge” waarde meegekregen in het RAAP rapport. Ook de bomenrij die haaks staat op dit pad heeft een verhoogde waarde, en er is te zien dat de oude Sliffertsestraat werd begeleid door houtopstanden. Zie Afbeelding 4.

De Sliffertsestraat wordt verlegd. Dit gaat ten koste van de cultuurhistorische liggen van de weg. De voornaamste overweging voor de wegverlegging is dat het politieterrein ontoegankelijk moet worden, en dit moeilijk samen gaat met een openbare weg.

Desalniettemin kan er rekening gehouden worden met de historische waarden. De ligging van de weg kan wellicht landschappelijk nog herkenbaar blijven, bijvoorbeeld door een groene invulling te geven aan de locatie van de oorspronkelijke Sliffertsestraat. Ook stellen we voor om het pad ten zuiden van het bosgebied te behouden. De historische bomen”laan” ten zuiden van het bosgebiedje moet waarschijnlijk plaatselijk wijken voor de nieuwe weg. Echter de structuur kan toch nog herkenbaar blijven.

• We stellen voor dat er wat meer informatie en sensitiviteit naar voren komt in het nieuwe bestemmingsplan rondom cultuurhistorie. Hierboven geven we daarvoor input.
• Herziening: Het bestemmingsplan is uitgebreid met de genoemde cultuurhistorische waarden en bescherming daarvan is geborgd in de tekst en regels voor de locatie.

De oude Rundgraaf

“Als (beperkte) verlegging van de watergang noodzakelijk blijkt voor de ontwikkeling, wordt de waterhuishoudkundige functie van de watergang geborgd. Dit gebeurt in afstemming met het waterschap.” Zo valt te lezen in het bestemmingsplandocument. Verder wordt er geen natuur-functie benoemd bij de watergang, hoewel watergangen toch vaak een hoge potentie hebben voor de combinatie met groen en ecologie.

• We stellen voor om vast te leggen dat de watergang en haar oevers een groene inrichting krijgen, het liefst gecombineerd met een groenbestemming in het bestemmingsplan.
• In een eerder stadium is genoemd om een zone van 17 meter vrij te houden voor water en ecologie. Hier zouden we mee akkoord gaan.
• Herziening: de regels voor het bestemmingsplan zijn uitgebreid met de regel dat de oever van de Rundgraaf een groene invulling krijgt. Bij de precieze invulling zal een ecologisch adviseur worden betrokken, en ook TGE blijft aangehaakt.

Parkeren

Op de locatie zal de parkeerbehoefte hoger zijn dan de reguliere gemeentelijke parkeernormen. Op basis van het (voorlopige) programma van de politie zijn er circa 650 parkeerplaatsen voor werknemers en bezoekers + circa 350 stallingsplaatsen voor Politievoertuigen nodig. Deze 1000 parkeerplaatsen gaan op de locatie gerealiseerd worden.

Verder wordt ervan uitgegaan dat circa 25% van de gebruikers de fiets (of de scooter) gebruikt. Dit komt neer op circa 410 fiets-/scooterparkeerplaatsen, waarvoor één of meerdere inpandige stallingen zullen worden gerealiseerd.

• Er zullen piekmomenten zijn voor autoparkeren en fietsparkeren. Zorg er daarom voor dat deze plekken zoveel mogelijk een dubbelfunctie hebben, zodat ze niet nutteloos zijn wanneer niet in gebruik voor parkeren. Denk aan energie opwekking, waterberging en groen. Er zijn opties voor daken en gevels, maar wellicht ook meer geïntegreerd met het gebouw.  

Groen

Het plangebied is in het Groenbeleidsplan 2017 aangeduid als "Stad, groen beeldbepalend". De donkergroene gebieden zijn aangewezen als "natuur en landschap". Zie Afbeelding 5. Het Beatrixkanaal en de aangrenzende oever (circa 25 meter vanaf het kanaal) is zelfs onderdeel van het Natuur Netwerk Brabant, en dus bedoeld om flora en fauna te verbinden tussen natuurgebieden.

De ambitie van de gemeente streeft naar het in stand houden van groen als beeldbepalende factor op deze locatie. Het uitgangspunt is daarom om het bijzondere groene karakter te behouden en ontwikkelen.

Enkele adviezen die TGE wil meegeven in dit kader zijn:

• Trek het landschap vanuit de aangrenzende gebieden door in het op te stellen groenplan. Pas op maaiveld natuurlijke structuren toe zoals inheemse bomen in clusters met inheemse onderbeplanting. Wellicht zijn stukken met bloemrijke/ kruidenrijk gras ook passend, al dan niet op kleine hellingen. Pas hier extensief beheer toe (geen gazon). Hier zullen bijen en vlinders goed gebruik van maken.
• Zorg voor een zachte overgang van het bosgebied langs het Beatrixkanaal naar bebouwing. Borg dit het liefst ook in de bestemmingsplankaart. Ecologisch gezien zou het waardevol zijn om een rand met mantelvegetatie en zoomvegetatie in te richten aan de grens van het plangebied met het bosgebied.
• Sluit ook aan bij de fauna die er potentieel een plek kan vinden in het plangebied. Kijk daarbij naar wat er voorkomt aan soorten langs de (andere delen van) de Rundgraaf. En kijk wat er leeft in de boszones. Voor deze diersoorten kan worden ingericht in het plangebied.
• Omdat er nu bebouwing komt, moet ook zeker gedacht worden aan gebouw-bewonende soorten, zoals bepaalde soorten vleermuizen, mussen en gierzwaluwen. Zij moeten nestgelegenheid kunnen vinden in de nieuwbouw, en voedsel en beschutting kunnen vinden in de omgeving.
• TGE kan u tzt voorzien van gerichte adviezen om inbouwvoorzieningen te treffen voor de gebouwbewonende soorten.  Alternatief kunt u meer hulp vinden over de soorten en de inbouwopties in het specifieke ontwerp via Checklist groen bouwen | Home.  
• Borg bovenstaande adviezen door “natuurinclusief ontwikkelen” op te nemen in het bestemmingsplan document.
• Herziening: bovenstaande adviezen worden meegenomen in de planontwikkeling. TGE wordt betrokken bij de groene invulling, en ook een ecologisch adviseur wordt ingeschakeld.

Bomen

Bij de start van de ontwikkeling van Meerhoven is de beplanting van het projectgebied door de gemeente Eindhoven als één bosgebied aangemerkt en in behandeling genomen. Met de behandeling van alle bomen als één bosgebied werd gebruik gemaakt van de vrijstelling van het kapverbod. Een gefaseerde uitvoering van de werkzaamheden in Meerhoven heeft hierop geen invloed. Vandaar dat de bomen die op het terrein gekapt moeten worden, niet vergunningsplichtig zijn via de Verordening Bomen. Wel wordt Trefpunt Groen Eindhoven geïnformeerd over voorgenomen kap.

• TGE wil benadrukken dat ecologische scans nodig zijn voordat bomen gekapt worden, in het kader van de Wet Natuurbescherming. En uiteraard is ook de zorgplicht van toepassing.
• Daarbij gaan we er vanuit dat het besluit om bomen al dan niet te kappen een zorgvuldig proces blijft. Breng de bomen vooraf in kaart, zodat er in een ontwerp rekening gehouden kan worden met behoudenswaardige exemplaren. Daarbij kan het gaan om bomen met een goede conditie en levensverwachting, bomen met een hoge leeftijd, of bomen met een cultuurhistorische waarde. 
• Voor struiken en heesters die moeten wijken voor de ontwikkeling verwijzen we naar de Struikrovers. Zie www.struikroven.nu. Laat hen de struiken verwijderen zodat ze circulair kunnen worden ingezet.
• Mochten er bomen gekapt worden, hergebruik die dan zoveel mogelijk binnen het plan. Als padbegrenzer, bankje, als een element op een groen dak, of als onderdeel van een gebouw. Dood hout doet leven!
• Herziening: bovenstaande adviezen worden meegenomen in de planontwikkeling. TGE wordt betrokken bij de groene invulling, en ook een ecologisch adviseur wordt ingeschakeld.

Geluid

Vanwege de A2/N2 wordt de voorkeursgrenswaarde van 48 dB voor het hele plangebied overschreden. Voor een groot deel van het plangebied wordt zelfs de maximale ontheffingswaarde uit de Wet geluidhinder overschreden. Realisatie van onderwijsfuncties (theorie) is hier alleen mogelijk als er hogere waarden worden verleend en er maatregelen worden genomen. Om geluidgevoelige gebouwen/ruimten op de politielocatie mogelijk te maken wordt daarom ten aanzien van de A2/N2 hogere waarden verleend tot 53 dB en ten aanzien van de Meerhovendreef en de Sliffertsestraat wordt hogere waarden verleend tot 63 dB. TGE wijst u graag op het feit dat groen kan bijdragen aan geluidsdemping.

• Een groen dak draagt bij aan een acceptabeler geluidsniveau, zowel binnen als buiten het gebouw. Afhankelijk van de dikte van het toegepaste dak kan de geluidsoverlast tot wel 46 dB gereduceerd worden op de bovenste etage. Begroeide gevels en muren kunnen 2 tot 3,5 dB van het geluid absorberen. Bovendien voorkomt het dat het geluid wordt weerkaatst tussen gebouwen en de straat.
  • Voor groene gevels zijn klimplanten een optie, maar ook mosgevels worden steeds vaker toegepast.  
  • Losse bomen kunnen een geluidsreductie geven tot 2 dB. Een strook van 15 tot 30 meter breed van meerdere dichte bomenrijen kan respectievelijk 6 tot 10dB verkeerslawaai reduceren.
  • Hoog frequente geluiden worden gedempt door bomen. Laag frequente geluiden worden gedempt door de bodem. Verharding, en ook water (het kanaal), remmen de geluidsgolven niet af. Juist een onverharde, luchtige bodem absorbeert de geluidsgolven. Pas hiervoor een extensief beheer toe waarbij bladeren van bomen mogen blijven liggen en verteren op de bodem.

Andersom is te verwachten dat het cluster “trainen en opleiden” veel geluid zal produceren (denk aan schietbanen). De positionering van dit cluster zal daarom waarschijnlijk ver van woningen af komen te staan. 

• Neem de geluidsbelasting van dit cluster ook mee in ecologische onderzoeken die gedaan zullen worden voordat de ontwikkeling start. Geluid kan ook voor verstoring van dieren zorgen, specifiek uiteraard de schietgeluiden.

Luchtkwaliteit

In een onafhankelijk luchtkwaliteitsonderzoek is geconcludeerd dat de voorgenomen situaties door de politie activiteiten niet zorgen voor een overschrijding van de grenswaarden uit de Wet Luchtkwaliteit.

• Desalniettemin zijn er extra verkeersbewegingen op de locatie, die van invloed zijn op de luchtkwaliteit. Maak daarom in het groenplan gebruik van de boomsoorten die goed scoren op het verbeteren van de luchtkwaliteit volgens het volgende document van de WUR: https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/460540. Daarmee wordt ook beter voldaan aan de ambitie van de gemeente om op de locatie groen in te zetten om de luchtkwaliteit op orde te houden (zie het kopje “uitgangspunten en randvoorwaarden”).

Gebouwen

De politie heeft voor een groot huisvestingsprogramma de toolbox Duurzaam en Gezond gebouw ontwikkeld. Dit is een toolbox die ontwerpprocessen binnen de politie ondersteunt zodat duurzaamheid goed mee wordt genomen in de afwegingen en ontwerpkeuzes. De toolbox maakt gebruik van een “ambitieweb” waarin 6 thema’s zijn opgenomen. Hieronder staat het ambitieweb weergegeven met de ambitie per thema voor de locatie Land Forum.

1. Energie en CO2 – ambitieniveau 3. WENG+* (energie leverend; 125%) + disbalans.

2. Klimaatadaptatie – ambitieniveau 2. Klimaat adaptief, geen gebouw gerelateerde operationele onzekerheid aanwezig.

3. Circulariteit – ambitieniveau 2. >50% beter dan wettelijk verplichte MPG (Milieu Prestatie Gebouwen)** score + >50% hergebruik + gebouwenpaspoort (>50% gebouwmassa).

4. Mobiliteit en omgeving - ambitieniveau 1. Reduceer impact op de omgeving.

5. Gezondheid & welzijn – ambitieniveau 3. Platina WELL certificaat.

6. Natuur & biodiversiteit – ambitieniveau 3. Natuur- / bio-positief bouwen: positieve impact leveren.

Wet natuurbescherming

In het kader van grootschalige ruimtelijke ontwikkelingen in Meerhoven is doormiddel van een verkennend flora- en faunaonderzoek (quickscan) een beoordeling gemaakt van de mogelijke effecten die het plan kan hebben op beschermde natuurwaarden. Land Forum betreft één van de deelgebieden uit de quickscan. De uitkomst is dat de deelgebieden aangeduid in Afbeelding 7 nader onderzocht moeten worden wanneer hier ontwikkelingen plaatsvinden. Het nader onderzoek is voornamelijk gericht op mogelijk aanwezige beschermde vogels en vleermuizen.

• De huidige quickscan stamt uit September 2020. Sinds die tijd zijn al meerdere ontwikkelingen in de omgeving gaande die de locatie beter geschikt maken voor kleine zoogdieren en amfibiën. Zorg er daarom voor dat de quickscan een update krijgt wanneer gestart wordt met ontwikkelingen. Neem daarin ook de volgende punten mee:
  • (Bureau) onderzoek naar voorkomende dieren buiten het plangebied zelf, bijvoorbeeld in het bosgebied, langs de Rundgraaf en in de woonwijken. Hiermee kan rekening gehouden worden bij het groenplan van Land Forum.
  • Geluidsbelasting. Denk aan de geluidsbelastende activiteiten zoals de schietbanen. Deze moeten mogelijk aan randvoorwaarden voldoen om fauna niet te belasten.
• Denk voor de nieuwe situatie ook na over lichtgebruik. Voorkom lichtgebruik in gebieden die belangrijk zijn voor vleermuizen, of pas aangepaste verlichting toe die minder verstorend werkt.
• TGE wil benadrukken dat het afwezig zijn van bepaalde soorten niets zegt over de potentie van deze soorten om het gebied te gebruiken in de toekomst. Verbetering van de omstandigheden rond de watergang zou er bijvoorbeeld juist voor kunnen zorgen dat amfibieën beter een plek kunnen vinden dan in de huidige situatie. Ga voor het verbeteren van de biodiversiteit op de locatie door het landschap te versterken.
• Herziening: bovenstaande adviezen worden meegenomen in de planontwikkeling. TGE wordt betrokken bij de groene invulling, en ook een ecologisch adviseur wordt ingeschakeld. Op de Wet Natuurbescherming en de Zorgplicht wordt toegezien.

Conclusie

Er is een positieve lijn uitgezet voor de locatie Land Forum. Desalniettemin zijn er meerdere aspecten nog onvoldoende uitgewerkt, waardoor TGE nog niet gerust is op de goede afloop. Het gaat dan voornamelijk over het verwerken van cultuurhistorische waarden en het borgen van een ecologische functie van de Oude Rundgraaf. Verder geven we meerdere adviezen mee om het bestemmingsplan en de latere planontwikkeling te verbeteren. We zien graag nog een vernieuwde versie tegemoet waarin een en ander is aangepast, voor wij akkoord gaan met de bestemmingsplan wijziging.  

Herziening: Met de bovengenoemde aanpassingen van het bestemmingsplan zijn we akkoord met de bestemmingsplanwijziging. Op moment van schrijven gaat TGE in gesprek over het vervolg en groene inrichting van het terrein.