Aanleiding 

Initiatiefnemers zijn voornemend een tweetal woongebouwen (genaamd 'De Sierlijke Dames') van ongeveer 80 meter hoog te realiseren op de gronden met de adressen Marconilaan 187 tot en met 203 en Antony van Leeuwenhoeklaan 2 te Eindhoven.    Het gaat om de realisatie van maximaal 276 appartementen. De huidige woningen en een sierbestratingsbedrijf worden daartoe gesloopt. Onder de torens komt een halfverdiepte parkeergarage te liggen. Over deze kelder wordt het park doorgetrokken middels het toepassen van een talud ten behoeve van het creëren van een doorlopende groene ader. Het plangebied is gelegen binnen de buurt Limbeek-Noord in het stadsdeel Woensel-Zuid. Het plangebied wordt begrensd door de spoorlijn Eindhoven-Best in het zuidwesten, de Marconilaan in het noorden, de Anthony van Leeuwehoeklaan in het noordoosten en groenvoorzieningen ten oosten van de planlocatie. Het plangebied heeft een oppervlakte van circa 10.000 m². 

De geplande ontwikkeling past niet binnen het geldende bestemmingsplan 'Deelgebieden Woensel-Zuid 2021', waardoor een nieuw bestemmingsplan noodzakelijk is. Voorliggend bestemmingsplan voorziet hierin. 

Figuur 2 - Uitsnede van huidige bestemmingsplan 'Deelgebieden Woensel-Zuid 2021' (plangebied 'Sierlijke Dames' rood omlijnd)

Figuur 3 - Voorgesteld bestemmingsplan voor vooroverleg

Afweging

Groen

Volgens in het Groenbeleidsplan 2016-2026 is het plangebied aangeduid deels als 'Stad, groen beeldbepalend' en deels als 'Structureel stadsgroen'. Dit betref gebieden dat het versterken van de hoofdgroenstructuur (wiggen en groene dooradering) en het in contact brengen van stedeling met het landschap als rol hebben.

Het plangebied ligt ook in een groenstructuur dat verbindt de stad met een van de Groene Wiggen van Eindhoven, met name de Stadsbos Eindhoven. De initiatiefnemer stelt zelfs dat “het concept voor het landschap is gebaseerd op het versterken van de groene verbinding tussen het centrum en Stadsbos de Wielewaal”.

Ook volgens het Groenbeleidsplan, voor nieuwe woning er wordt gestreefd naar 8 m² toegevoegd groen. In de huidige situatie is sprake van circa 3.431 m² groen. In de toekomstige situatie wordt het groen uitgebreid naar circa 6.319 m² groen op het dek, in de bakken op het gebouw en op het maaiveld; een toename van circa 2900m². Dus, voor dit project het minimaal 2.208 m² benodigd nieuw groen is voldaan.

Figuur 4 - oppervlakte groen in het huidige situatie en in het voorgestelde plannen.

In de bestemmingsplanwijziging

Desondanks zien we bij het bekijken van de schetsen van het bestemmingsplan dat een vlak aan de zuidkant van de plangrenzen verandert van 'groen' naar 'wonen' (zie figuren 2 en 3). Dit is een gebied dat grotendeels groen zal blijven, bosachtig zelfs, volgens de initiatiefnemers. Daarnaast is dit terrein eigendom van gemeente Eindhoven (blz. 39 VOSP Sierlocatie Eindhoven). Het is dus moeilijk te begrijpen waarom een wijziging in de bestemming van dit gedeelte nodig is. Wij geven er de voorkeur aan dat de bestemming gedeeltelijk 'groen' blijft (zie figuur 5).

Figuur 5 - het blauw begrensde gebied (de grenzen zijn slechts een schatting) zou volgens TGE als bestemming 'groen' in het voorgestelde bestemmingsplan moeten blijven.

Bos en Bomen

Het gepresenteerde project laat zien dat er een aantal bomen moet worden gekapt. Volgens het VOSP gaat het om ongeveer 33 bomen “met name om bomen die op locatie van de parkeergarage, bij de inrit en bij de ondergrondse containers staan” (blz. 23 VOSP). Op de verschillende afbeeldingen van de te kappen bomen is echter te zien dat het overgrote deel van de bomen eigenlijk in het stukje bos ten zuiden van het projectgebied staat (figuur 6). Op de afbeelding staan zelfs te kappen bomen die buiten het projectplan en buiten dit bestemmingsplan vallen. Van wat we begrijpen uit de gepresenteerde documenten, zal deze kap een gevolg zijn van de aanleg van een pad tussen het toekomstige bouwplein en het park langs de Antony van Leeuwenhoeklaan. Ook worden redenen van openbare veiligheid in dit stukje bos genoemd. We begrijpen deze argumenten, maar we moeten nadenken over alternatieven waarbij niet zoveel bomen gekapt hoeven te worden.

Figuur 6 - te kapen bomen (rode cirkels) zoals voorgesteld in de gepresenteerd documentatie

TGE denkt vanuit het uitgangspunt dan het beter is om de aanwezig natuurwaarden te behouden en te versterken dan om deze te compenseren. Dit is een bosje dat bijna volledig bestaat uit inheemse bomen, zoals beuken, veldesdoorns en eiken. Hoewel het er klein uitziet, is dit het grootste bosje in dit deel van de stad. Het ligt ook in een groenhoofdstructuur dat verbindt met de Groene Wig en is dus een belangrijke stapsteen in deze ecologische corridor. We vinden het daarom belangrijk dat dit bosje zo intact mogelijk blijft en dat de natuurlijk conditie ervan zelfs verbeterd wordt.

Wat we voorstellen:

1. Leg hier geen pad aan en verbeter de natuurlijke waarde en toestand van dit kleine stukje bos. Kijk naar andere opties om de openbare veiligheidsproblemen te verbeteren.
2. Als er geen alternatief is, leg dan geen verhard pad aan en ontwerp het zo dat het kappen van bomen wordt voorkomen.

De voorgestelde bomen die hier als compensatie moeten worden aangeplant, moeten ook worden herzien om boomsoorten op te nemen die al in het bos voorkomen (eik, beuk en veldesdoorn) en zo de natuurlijke kwaliteit ervan te versterken. Tot slot zijn wij van mening dat boomcompensatie alleen op de volle grond mag plaatsvinden. 

Daarnaast werd in december 2022 een Boom Effect Analysis uitgevoerd; toch komt de kaart met de toen geanalyseerde bomen niet helemaal overeen met de kaarten van de te kappen en te onderhouden bomen die in het VOSP en de bestemmingsplan documenten staan. De grenzen van het projectgebied (vooral in dit zuidelijke bosje) vallen ook niet altijd samen tussen de verschillende documenten, wat het moeilijk maakt om ze goed te analyseren.  Een voorbeeld: de drie exemplaren van Zwart populieren in de noordwestelijke hoek van het projectgebied - en die door de Gemeente als waardevol worden aangeduid - worden in het BEA aangeduid als zijnde in 'goede staat' en 'duurzaam te behouden', maar toch worden ze in het VOSP en in het voorgestelde bestemmingsplan als te kappen aangeduid.

Natuur

Beschermde soorten

Er is een quickscan flora & fauna uitgevoerd met als doel de effecten op (mogelijk) aanwezige beschermde flora en fauna te toetsen alvorens de werkzaamheden gestart kunnen worden. Uit deze onderzoekt blijkt dat de huidige bebouwing te Antony van Leeuwenhoeklaan-Marconilaan heeft geen functie voor huismussen noch voor vleermuizen. Bij de sloop hoeft daarom geen rekening te worden gehouden met beschermde soorten.

Natuurinclusief

We zijn blij dat er in deze plannen aandacht is besteed aan natuurinclusief bouwen. De voorgestelde plannen omvatten onder andere:

• Op de gebouwen worden nestlocaties voor huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen opgenomen.
• Ook is de verlichting rond het gebouw vleermuisvriendelijk: altijd naar het maaiveld gericht, op geringe hoogte zodat vleermuizen er overheen kunnen vliegen en op sensoren ingesteld zodat er geen overbodige lichtvervuiling ontstaat.
• Beplanting wordt toegevoegd die bijdraagt aan biodiversiteit d.m.v. het faciliteren van verblijf- en schuilplekken en foerageermogelijkheden door o.a. bloesem en bessen.
• Een verticale ecologische structuur geschikt voor insecten gevormd door omhoogklimmend en omlaaghangend groen langs de gevel. Ook zal er in de hoger gelegen plantvakken vegetatie aanwezig zijn met nectar waar insecten op afkomen.

Toch zou de keuze van boomsoorten kunnen worden herzien, zodat er minder robinia’s en meer soorten inheemse bomen worden gebruikt, zoals die er nu staan (veldplataan, eik, beuk) ten voordele van de natuur in de stad.

Aanvullende advies:

• Een groot deel van de gevels van de gebouwen wordt bedekt met glas. Dit kan leiden tot een aantal botsingen en sterfgevallen van vogels tegen de glazen gevels. Vooral rekening houdend met het feit dat deze gebouwen in een natuurlijk omgeving liggen. We raden aan om te kijken of het mogelijk is om speciaal glas te gebruiken dat is ontwikkeld om botsingen van vogels te voorkomen. Dit glas is ontwikkeld met een bepaalde UV-reflectie die vogels kunnen zien zodat ze niet tegen glazen wanden botsen. Voor ons mensen is het volledig transparant. Gezien de hoge duurzaamheidsambities van deze project lijkt dit een geschikte en innovatieve optie.

Conclusie

Trefpunt Groen Eindhoven staat negatief tegenover een wijziging van dit bestemmingsplan.

We zijn niet tegen de bouw van het gebouw zelf (dat zal bijdragen aan meer woningen in Eindhoven), noch zijn we tegen de locatie. Het is een project dat streeft naar duurzaamheid (energie, hergebruik van materialen, wateropslag o.a.) en er worden veel natuurinclusief maatregelen verwacht. En we erkennen de inspanningen om het gebouw in te passen in hun groene omgeving en in de Groen Wig waar het staat. 

Toch zijn we het om twee hoofdredenen niet eens met deze wijziging van het bestemmingsplan:

• Wij zien geen reden waarom er op de gehele gronden in de zuidhoek van het plangebied (zie figuren 2, 3 en 5 hierboven) een bestemmingswijziging van 'groen' naar 'wonen' zou moeten plaatsvinden, aangezien deze gronden in de toekomst als bos of bosrijk park blijven bestaan.

• Het voorgestelde plan omvat het kappen van te veel bomen in een bebost gebied dat buiten het bouwgebied lijkt te liggen. We verwijzen naar het hoofdstuk 'Afweging' voor meer informatie over deze redenen.

We wijzen ook op de aanvullende adviezen en voorstelen die we doen in hoofdstuk ‘Afweging’.